Mens en Natuur: twee termen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn? Het vakgebied van Mens en Natuur houdt zich bezig met de wederzijdse relatie die tussen hen bestaat, en streeft er naar deze beter te begrijpen en de relatie verder te versterken. Een goede relatie tussen de mens en de natuur zorgt er namelijk voor dat beide partijen hier profijt van hebben: mensen zijn gezonder en gelukkiger, ervaren genot en plezier wanneer ze in natuurlijke omgevingen zijn. En natuur kan op haar beurt weer hier bestaansrecht aan ontlenen door het tegemoet te komen aan de behoeftes van mensen, dichter bij de mens te zijn en innovatieve relaties aan te gaan met bijvoorbeeld de zorg. Het besef dat natuur invloed heeft op gezondheid en welzijn is de sleutel in het op waarde schatten van natuur in Nederland. De vraag naar bijzondere natuurervaringen groeit dan ook. De samenleving is echter complex en de verscheidenheid aan doelgroepen vraagt om maatwerk. Het vakgebied van Mens en Natuur is daarom ook erg divers. Welke thema’s hier allemaal bij horen zie je hier onder.
Landschapswaardering
Wat is natuur en wat is wildernis? Is er consensus over wat als ‘mooi’ wordt is? Waarom vinden mensen, over het algemeen, natuurlijke omgevingen mooier dan steden? Verschillende theorieën trachten uit te leggen waarom de mens een voorkeur heeft voor bepaalde landschappen: omdat ze lijken op de savanne’s waar de mensheid is ‘ontstaan’; omdat ze onze kans tot overleven vergroten doordat we er kunnen schuilen voor gevaar, maar dat er ook genoeg voedsel is; of omdat ze het landschap zijn wat we goed kennen omdat we er zijn opgegroeid. Hoe het ook zit: die voorkeur zorgt er voor dat een natuurlijke omgevingen een stress-verminderend effect op mensen heeft. Het wetenschappelijke onderzoeksdomein van omgevingspsychologie houdt zich bezig met deze vragen. De antwoorden hierop helpen inrichters, NME’rs, en beheerders om in de praktijk deze relatie tussen mens en natuur te versterken.
Meer lezen: De Charme van de Savanne door Van den Berg (2004), Vakreview Omgevingspsychologie door Steg, Buijs en Te Boekhorst (2004)
Inspiratie uit de praktijk: Daar moet ik zijn
Natuurbeleving en Natuur- en milieueducatie
Op welke manier kunnen we kinderen, jongeren en volwassenen betrekken bij natuur? Hoe zorgen we ervoor dat zij waardevolle ervaringen opdoen én leren over natuur? Natuurbeleving en NME geven handen aan voeten aan het versterken van de mens-natuur relatie. Dat gebeurt enerzijds door activiteiten, dan moet je denken aan lesprogramma’s in natuuronderwijs, activiteiten bij buitenschoolse opvang, en het begeleiden van groepen. Het gebeurt ook door plekken beter in te richten: het ontwerpen en aanleggen van bijvoorbeeld groene schoolpleinen en natuurspeeltuinen.
Meer lezen: Factsheet Jeugd, Natuur en Gezondheid door IVN, Groene Kansen voor de Jeugd door Van den Berg en De Hek (2009)
Inspiratie uit de praktijk: Scharrelkids; BSOWijs; Buro Ijsvogeltje
Groene zorg
Hoe kan natuur ingezet worden om ziekten te voorkomen? En hoe kan het worden ingezet in het genezingsproces van mensen? Het groener maken van steden, healing environments, tuinen rondom zorginstellingen, bewegingsprogramma’s voor mensen met een burn-out zijn voorbeelden uit de praktijk. Daar gaat veel onderzoek aan vooraf: hoe sterk is het effect van natuur op gezondheid? En wat moet je in de natuur doen om profijt daarvan te hebben?
Meer lezen: A view through a window doorUlrich (1984); Vitamine G: Natuurlijke omgevingen – Gezonde omgevingen door Maas (2009); Van Buiten word je Beter door Van den Berg & Van den Berg (2001)
Inspiratie uit de praktijk: Mens en Tuin; Het Groene Medicijn; GroenBeterBest; samenwerking tussen Menzis en Natuurmonumenten; Vitura; Chemotuin; Het Pad
Natuurrecreatie
Hoe kunnen verschillende recreatieve doelgroepen natuurgebieden gebruiken? Hoe zorg je er voor dat zowel de natuur als de mens hierbij aan zijn trekken komt? Denk aan verschillende vormen van recreatie, ondernemerschap, Motivaction en speelbossen.
Meer lezen: YoungMentalities
Inspiratie uit de praktijk: Landgoed Schovenhorst
Participatie
Om tot goede plannen te komen of om samen het onderhoud van een natuurterrein te verzorgen, is participatie vaak een belangrijke peiler in het planproces. Verstand van verschillende participatietechnieken en gebiedsprocessen zijn hierbij van belang. Het versterkt mensen hun band met de omgeving, waardoor ze er meer zorg voor zullen dragen.
Meer lezen: Public Engagement Toolkit
Inspiratie uit de praktijk: Bureau Mens en Groen
Doelgroepgericht denken en communiceren
Wat zijn de de kwaliteiten en beperkingen van de betrokken partijen? Welke activiteiten passen het beste bij mijn doelgroep? Hoe pas ik mijn manier van communiceren aan op mijn doelgroep? Om succesvol te zijn in alle bovenstaande thema’s is inzicht in de belevingswereld van je doelgroep één van de belangrijkste aspecten. Dat betekent dat je kennis hebt van ontwikkelingspsychologie, ziektebeelden, en met een onderzoekende houding op mensen afstapt om hún verhaal te horen. Daar horen goede gesprekstechnieken, en waardencommunicatie bij.
mens en natuur 